Concept pensioenakkoord voor ZZP’ers

Een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) voor ZZP’ers. Daarnaast wordt het makkelijker een pensioenregeling te treffen. Dat is de uitkomst van het concept pensioenakkoord voor ZZP’ers (zelfstandig werkenden).

Vanmorgen (5 juni 2019) was ik hierover live te horen bij de NOS op NPO1 radio. Al is het nog even wachten of de leden van de FNV het concept pensioenakkoord accepteren.

Wat vind ik ervan?

Laat ik helder zijn: ik ben tegen een verplichte AOV voor zelfstandigen, die wordt uitgevoerd door het UWV.

Omdat:

1. Het UWV en efficiëntie niet samengaat. Volgens mij kunnen ze een extra taak er ook niet bij hebben.
2. ZZP’ers veel geld uit moeten geven terwijl de kans dat ze aanspraak op een uitkering kunnen maken, als dat nodig mocht zijn, zeer klein is. De kans dat de ZZP’ers dan alsnog de bijstand in gaan, is dan vele malen groter. Waarschijnlijk wordt het dan deel AOV en deel aanvullende bijstand met alle administratieve rompslomp van dien.  
3. Het UWV geen tijd en onvoldoende ervaring heeft met het goed begeleiden van mensen met (chronische) aandoeningen in combinatie met ondernemerschap.

Daarnaast ontstaan er op het gebied van arbeidsongeschiktheid en begeleiding bij ziekte steeds meer initiatieven waar ZZP’ers écht wat aan hebben. Zoals Broodfonds, SharePeople, SamSamkring, AOVprofs enzovoorts. OK, deze duren maximaal 2 jaar maar daarmee worden de meeste problemen wel opgelost. 

Een basisongeschiktheidsverzekering zal niet veel hoger zijn dan de bijstand. 

Tot 2004 hadden we de WAZ (Wet arbeidsongeschikheid zelfstandigen).  

Waarom een verplichte AOV?

Er zijn nu al meer dan 1 miljoen ZZP’ers, en dat aantal stijgt. Een deel daarvan heeft geen AOV afgesloten. Vooral omdat ze vanwege leeftijd, beroep met hoog risico of (chronische) gezondheidsklachten door verzekeraars worden geweigerd.

En sommige starters staan er niet bij stil dat een AOV wel belangrijk is. Zij haken af door onbekendheid of door de hoge kosten die je als starter niet op kunt hoesten. 

Vakbonden, GroenLinks en PvdA (en nu ook het kabinet) willen dit opgelost zien om te voorkomen dat er te veel mensen financiële problemen krijgen of in de bijstand terechtkomen als er wat gebeurt.

Door de nieuwe initiatieven is dit voor een groot deel al opgelost.

Nadelen van verplichting

Wat zij zich niet realiseren is dat er door deze maatregelen juist meer mensen in de armoede komen of hun zelfstandigheid op moeten geven. Bijvoorbeeld mensen met een chronische aandoening of met andere beperkingen.

Voor deze mensen bestaan er vaak geen functies in loondienst omdat er nog steeds veel werkgevers zijn die het risico op uitval te groot vinden. En het kabinet de no-riskpolis (financiële opvang als er iemand uitvalt) niet wil uitbreiden ondanks advies van de SER (Sociaal Economische Raad) op dit gebied. 

Mensen krijgen door de verplichting niet ineens een baan in loondienst.  

Het nare is dus dat deze verplichting die vooral voor deze groep in het leven is geroepen om armoede en problemen te voorkomen, juist armoede en problemen voor deze groep opwekt.

UWV

De uitvoering van de verplichte AOV komt waarschijnlijk bij het UWV te liggen. Dat is op zich logisch omdat je je nu al vrijwillige kunt verzekeren via het UWV (als je op tijd bent). We weten allemaal dat de administratie bij het UWV niet hun sterkste punt is.

Er is wel een belangrijk knelpunt opgelost: het UWV zal iedereen (moeten) accepteren. Hoe oud of jong, ziek of gezond je ook bent.

Dé ZZP’er bestaat niet

Je hebt mensen die fulltime als zelfstandige werken en parttimers. Bijvoorbeeld mensen die naast hun baan in loondienst andere activiteiten verrichten dat inkomen oplevert. Bijvoorbeeld een webshop of een coachingspraktijk voor een paar uur. Dit zijn de zogenoemde hybride loopbanen (loondienst combineren met zelfstandig ondernemerschap).  

De hybride loopbanen zullen toenemen omdat mensen verschillende interesses hebben die ze niet in één functie kwijt kunnen. Voor hen is een verplichte AOV helemaal niet interessant of geeft een boel rompslomp.

Ook zijn er mensen die tijdelijk als zelfstandige aan de slag gaan, bijvoorbeeld omdat ze op zoek zijn naar een leuke functie in loondienst maar die niet snel genoeg kunnen vinden. Hoe snel kun je weer in en uit de verzekering.

Een verplichte AOV (en pensioen) kost al snel 400 – 500 euro per maand, een bedrag wat veel starters en deel van de ZZP’ers niet kunnen betalen. 

Ander stelsel

Het kabinet zit met ZZP’ers in hun maag. In hun ogen worden het er teveel en ondermijnen ze de sociale zekerheid. Toch is dat goed op te lossen door één arbeidsongeschiktheidsregeling te treffen voor alle werkenden. Dan maakt het niet meer uit of je in loondienst of als zelfstandige werkt of beide zaken combineert. Omdat alle werkenden meedoen, kunnen de kosten ook laag blijven. 

Geef tot die tijd initiatieven als Broodfonds, SharePeople, AOV profs en SamSamkring een volwaardige positie door zelfstandigen bijvoorbeeld de eerste 2 jaar van ziekte zelf op te laten vangen voordat ze een (bijstands) uitkering aanvragen. Ook mensen in loondienst moeten samen met hun werkgever er 2 jaar lang alles aan doen om aan het werk te blijven. 

Basisverzekering

Nog niet alles is duidelijk. Elke zelfstandige moet straks een basisverzekering afsluiten. Hoe die er precies uitziet én wat de kosten zijn, is nu nog niet duidelijk.

Als je de AOV hebt afgesloten, wil dat nog niet zeggen dat je ook een arbeidsongeschiktheidsuitkering krijgt als er wat gebeurt. De criteria voor een uitkering zijn erg streng. Dus als je niet kan werken maar geen uitkering krijgt, kom je alsnog in de bijstand terecht.  

Ik ben bang dat het allemaal een administratief gedrocht wordt. Op papier goed geregeld maar in de praktijk iets waar de ZZP’er niks aan heeft.

Of zou dit allemaal toch bedoeld zijn om het ZZP’schap te ontmoedigen?